مرثيه خداوند و انبياء بر حسين بن علي (ع)

روايات بسياري در زمينه مرثيه سرايي در غم و اندوه شهادت حضرت سيدالشهداء نقل شده که در ادامه دو نمونه ذکر شده است. قصد و غرض تبيين اصل عزاداري بر سالار شهيدان است.

مرثيه خداوند بر حسین بن علی (ع) و گريستن حضرت ابراهيم (ع)

خداوند به او وحی کرد که: ای ابراهیم! محبوبترین بنده ام در نزد تو کیست؟

گفت: پروردگارا! نزد من آفریده ای محبوبتر از حبیبت، محمد (ص) نیافریده ای.

فرمود: آیا او نزد تو محبوبتر است یا خودت؟

گفت: او نزد من از خودم محبوبتر است.

فرمود: فرزند او نزد تو محبوب تر است یا فرزند خودت؟

گفت: فرزند او.

فرمود: سربریده شدن فرزند او از سر ستم به دست دشمنانش برایت دردناکتر است یا سربریده شدن فرزندت به دست خودت و در راه اطاعت من؟

گفت: پروردگارا! سربریده شدن فرزند او از سر ستم به دست دشمنانش برایم دردآورتر است.

فرمود: ای ابراهیم! گروهی که خود را امت محمد (ص) می پندارند، پسرش حسین (ع) پس از او از سر ستم و دشمنی می کشند همانگونه که قوچ را سر می برند و با این عمل گرفتار خشم من می شوند.

ابراهیم بخاطر آن، بی تابی کرد و قلبش به درد آمد و شروع به گریستن کرد.

« فَأَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَيْهِ يَا إِبْرَاهِيمُ مَنْ أَحَبُّ خَلْقِي إِلَيْكَ؟ فَقَالَ: يَا رَبِّ مَا خَلَقْتَ خَلْقاً هُوَ أَحَبُّ إِلَيَّ مِنْ حَبِيبِكَ مُحَمَّدٍ. فَأَوْحَى اللَّهُ إِلَيْهِ أَ فَهُوَ أَحَبُّ إِلَيْكَ أَمْ نَفْسُكَ؟ قَالَ: بَلْ هُوَ أَحَبُّ إِلَيَّ مِنْ نَفْسِي. فَاَوحَی الله تَعالی اِلَیه :فَوَلَدُهُ أَحَبُّ إِلَيْكَ أَمْ وَلَدُكَ؟ قَالَ :بَلْ وَلَدُهُ. فَاَوحَی الله تَعالی اِلَیه :فَذَبْحُ وَلَدِهِ ظُلْماً عَلَى أَيْدِي أَعْدَائِهِ أَوْجَعُ لِقَلْبِكَ أَوْ ذَبْحُ وَلَدِكَ بِيَدِكَ فِي طَاعَتِي؟ قالَ: يَا رَبِّ بَلْ ذَبْحُ وَلَدِه ظُلماً عَلَى أَيْدِي أَعْدَائِهِ أَوْجَعُ لِقَلْبِي فَأَوحَی الله تَعالی اِلَیه :يَا إِبْرَاهِيمُ فَإِنَّ طَائِفَةً تَزْعُمُ أَنَّهَا مِنْ أُمَّةِ مُحَمَّدٍ سَتَقْتُلُ الْحُسَيْنَ ابْنَهُ مِنْ بَعْدِهِ ظُلْماً وَ عُدْوَاناً كَمَا يُذْبَحُ الْكَبْشُ وَ يَسْتَوْجِبُونَ بِذَلِكَ سَخَطِي. فَجَزِعَ إِبْرَاهِيمُ لِذَلِكَ وَ تَوَجَّعَ قَلْبُهُ وَ أَقْبَلَ يَبْكِي». [عیون اخبار الرضا(ع)/ج1/ص209]

مرثيه جبرئيل امين بر حسين بن علي (ع) و گریستن حضرت آدم (ع)

در کتاب شريف درّ ثمین در تفسیر قول خداوند متعال که فرمود: « سپس آدم از پروردگار خود سخنانی فرا گرفت » آمده است:

زمانیکه حضرت آدم به ساق عرش نظر نمود، اسماء خمسه ي طیبه را دید و جبرئیل او را تلقین نمود که این دعا را بخواند: « يَا حَمِيدُ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ يَا عَالِي بِحَقِّ عَلِيٍّ يَا فَاطِرُ بِحَقِّ فَاطِمَةَ يَا مُحْسِنُ بِحَقِّ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ وَ مِنْكَ الْإِحْسَانُ » پس خواند. وقتی به نام حسین (ع) رسید، اشک او جاری شد و قلب مبارکش به درد آمد. پس فرمود: « ای برادرم، جبرئیل! در پنجمین ذکر از این اسماء خمسه، قلبم شکسته شد و اشک چشمم جاری گشت. جبرئیل عرض کرد: « اي آدم! این پسر تو مصیبت زده می شود بمصیبتی که جمیع مصائب نزد او کوچک است » حضرت آدم فرمود: « ای برادر! آن مصیبت چیست؟ » جبرئیل عرض کرد: « او مظلوم کشته می شود در حالیکه تشنه، غریب، یکه و تنها است، نه از برای او ياوری است و نه ياري کننده اي، و اگر او را ببینی در حاليکه می گوید: وای از تشنگی، واي از بی یاری! آنچنان از فرط تشنگی اوضاع بر او سخت مي شود که میان او و آسمان را مثل دود حایلي می بيند، و کسی به او جواب نمی دهد مگر شمشیر ها و شراره هاي مرگ، کشته می شود آنچنان که گوسفندي را از پشت سر ذبح مي کنند، خیمه هاي او غارت می شود و سرهای آنان را در شهرها می گردانند، زنان اهل بیت با آنان هستند و چنانکه گذشته در علم خدای واحد منان » پس آدم و جبرئیل مانند مادر داغدیده گریه کردند.

وَ رَوَى صَاحِبُ الدُّرِّ الثَّمِينِ فِي تَفْسِيرِ قَوْلِهِ تَعَالَى :«فَتَلَقَّى آدَمُ مِنْ رَبِّهِ كَلِماتٍ »[1] أَنَّهُ رَأَى سَاقَ الْعَرْشِ وَ أَسْمَاءَ النَّبِيِّ وَ الْأَئِمَّةِ ع فَلَقَّنَهُ جَبْرَئِيلُ قُلْ :«يَا حَمِيدُ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ يَا عَالِي بِحَقِّ عَلِيٍّ يَا فَاطِرُ بِحَقِّ فَاطِمَةَ يَا مُحْسِنُ بِحَقِّ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ وَ مِنْكَ الْإِحْسَانُ » فَلَمَّا ذَكَرَ الْحُسَيْنَ سَالَتْ دُمُوعُهُ وَ انْخَشَعَ قَلْبُهُ وَ قَالَ يَا أَخِي جَبْرَئِيلُ فِي ذِكْرِ الْخَامِسِ يَنْكَسِرُ قَلْبِي وَ تَسِيلُ عَبْرَتِي قَالَ جَبْرَئِيلُ وَلَدُكَ هَذَا يُصَابُ بِمُصِيبَةٍ تَصْغُرُ عِنْدَهَا الْمَصَائِبُ فَقَالَ يَا أَخِي وَ مَا هِيَ قَالَ يُقْتَلُ عَطْشَاناً [عَطْشَانَ‏] غَرِيباً وَحِيداً فَرِيداً لَيْسَ لَهُ نَاصِرٌ وَ لَا مُعِينٌ وَ لَوْ تَرَاهُ يَا آدَمُ وَ هُوَ يَقُولُ وَا عَطَشَاهْ وَا قِلَّةَ نَاصِرَاهْ حَتَّى يَحُولَ الْعَطَشُ بَيْنَهُ وَ بَيْنَ السَّمَاءِ كَالدُّخَانِ فَلَمْ يُجِبْهُ أَحَدٌ إِلَّا بِالسُّيُوفِ وَ شُرْبِ الْحُتُوفِ فَيُذْبَحُ ذَبْحَ الشَّاةِ مِنْ قَفَاهُ وَ يَنْهَبُ رَحْلَهُ أَعْدَاؤُهُ وَ تُشْهَرُ رُءُوسُهُمْ هُوَ وَ أَنْصَارُهُ فِي الْبُلْدَانِ وَ مَعَهُمُ النِّسْوَانُ كَذَلِكَ سَبَقَ فِي عِلْمِ الْوَاحِدِ الْمَنَّانِ فَبَكَى آدَمُ وَ جَبْرَئِيلُ بُكَاءَ الثَّكْلَى. [بحارالانوار/ج44/ص245/ح44]

[1] - بقره/37 

________________

حجةالاسلام والمسلمین علوی تهرانی