اولین رویارویی کفر و ایمان و رشادت امیرالمؤمنین علی (علیه السلام)

﴿هَذَانِ خَصْمَانِ اخْتَصَمُوا فِي رَبِّهِمْ فَالَّذِينَ كَفَرُوا قُطِّعَتْ لَهُمْ ثِيَابٌ مِنْ نَارٍ يُصَبُّ مِنْ فَوْقِ رُءُوسِهِمُ الْحَمِيمُ﴾: اينها دو گروهند كه در باره پروردگارشان به مخاصمه و جدال پرداختند: كساني كه كافر شدند لباسهائي از آتش براي آنها بريده مي‏شود، و مايع سوزان و جوشان بر سر آنها فرو مي‏ريزند.
اولین درگیری نظامی میان سپاه اسلام و مشرکین مکه در هفدهم رمضان سال دوم هجری در منطقه‌ی بدر اتفاق افتاد که به غزوه‌ی بدر معروف است. سپاه اسلام در این جنگ با جانفشانی مسلمین مخصوصا علی (علیه السلام) و حمزه سیدالشهدا (علیه السلام) به پیروری چشمگیری دست یافت.
صحنه‌ی آغازین جنگ بدر به این صورت رقم خورده است که: عتبة بن ربیعه، برادرش شیبه، و پسرش ولید به عنوان جلودار در مقابل سپاه مشرکین ایستاده بودند که عتبة، پیامبر (صلّی الله و علیه و آله) را مورد خطاب قرار داد و گفت: ای محمد! همتایان ما را از قریش به‌سوی ما بفرست، پس سه تن از جوانان انصار عازم جنگ با آنان شدند، عتبه به آن سه تن گفت: شما کیستید؟ پس از آنکه آنان خود را معرفی کردند، عتبه گفت: ما با شما نمی‌جنگیم، ما پسرعموهای خود (که قریشی هستند) را به جنگ می‌طلبیم؛ آن سه نفر به دستور رسول خدا بازگشتند. سپس رسول خدا خطاب به علی بن ابی طالب (علیه السلام)، حمزه بن عبدالمطلب (علیه السلام) و عبیده بن حارث فرمود: «برخیزید و در راه حق خویش، آن حقی که خداوند به خاطر آن پیغمبر شما را برانگیخت جهاد نمایید؛ زیرا اینان باطل خود را آورده تا نور خدا را خاموش کنند»؛ آنان به سمت سپاه مکه عازم شدند اما چون لباس رزم به تن داشتند، عتبه آنان را نشناخت.
عتبه به آنان گفت: خود را معرفی کنید. حمزه گفت: منم حمزة بن عبد المطلب شیر خدا و شیر رسول خدا (صلّی الله و علیه و آله) عتبه گفت: همتایی گرامی و بزرگوار هستی، امیر المؤمنین (علیه السلام) فرمود: منم علی بن ابی طالب بن عبدالمطلب، عبیده نیز گفت: منم عبیدة بن حارث بن عبدالمطلب
عتبه پسرش ولید را صدا زد تا به آنان حمله کند، علی (علیه السلام) به جنگ او رفت و هر دوی آن‌ها که جوان‌ترین آن شش نفر بودند با هم درگیر شدند وتنها دو ضربه میان آن‌ها رد و بدل شد، ضربه ولید به خطا رفت و امیرالمومنین با ضربه خود، ولید را به درک واصل کرد.
سپس عتبه به جنگ حمزه (علیه السلام) رفت و حمزه او را رهسپار دوزخ کرد، و عبیده که از همه آن‌ها پیرمردتر بود، به جنگ شیبه رفت و دو ضربت میان آن‌ها رد و بدل شد و شمشیر شیبه بر ران عبیده خورد و آن را جدا کرد؛ سپس علی (علیه السلام) به یاری عبیده رفت او را از چنگ شیبه نجات داد و شیبه را به درک واصل کرد و عبیده را از زمین برداشته و نزد رسول خدا برد. (۱)
به گواه مفسران شیعه و سنی، خداوند در وصف این رویارویی میان این شش نفر و جانفشانی امیرالمومنین (علیه السلام) که نخستین مقابله‌ی میان کفر و ایمان بود، آیه ۱۹ سوره‌ی مبارکه حج را نازل کرد. (۲)
در حقیقت صحنه‌ی این نبرد و رشادت و دلاوری امیرمومنان و حمزه سیدالشهدا، به عنوان نمادی برای مقابله‌ی همیشگی کفر و ایمان در قرآن مطرح گشته است که سرانجام آن، شکست و فضاحت سپاه کفر و پوشاندن لباسی از آتش جهنم به تن کافران است.
(۱) ارشاد شیخ مفید، ج۱، ص ۷۳
(۲) مفتاح الغیب فخر رازی، ج۲۳، ص ۲۱۵