امیرالمومنین علی(علیه السلام) مصداق امام مبین

﴿إِنَّا نَحْنُ نُحْيِي الْمَوْتَى وَنَكْتُبُ مَا قَدَّمُوا وَآثَارَهُمْ وَكُلَّ شَيْءٍ أَحْصَيْنَاهُ فِي إِمَامٍ مُبِينٍ﴾
ما مردگان را باز زنده می‌گردانیم و کردار گذشته و آثار وجودی آینده‌شان همه را ثبت خواهیم کرد، و در لوح محفوظ و روشن خدا (یا قلب امام خلیفة اللّه) همه چیز را به شماره آورده‌ایم.
بر اساس آیه‌ی ۱۲‌ام سوره‌ی مبارکه‌ی «یس»، همه چیز خلفت در «امام مبین» ثبت و احصا می‌شود. حال سوال اینجاست که منظور از این «امام مبین» چیست؟
با مراجعه به روایات اهل بیت (علیهم السلام) مشاهده می‌کنیم که امیرالمومنین (علیه السلام)، به عنوان مصداق امام مبینی که تمام مقدرات عالم در نزد او به شماره آمده است، معرفی گردیده است. در ادامه به برخی از این روایات اشاره می‌کنیم.
روایت اول) امیرالمومنین (علیه السلام) فرمود: به خدا سوگند! که من همان إِمَامٍ مُبِینٍ هستم و حق را از باطل مشخص می‌کنم و آن را از پیامبر به ارث برده‌ام. (۱)
روایت دوم) صالح‌بن سهل گوید: از امام صادق شنیدم که آیه: وَکُلَّ شَیْءٍ أحْصَیْنَاهُ فِی إِمَامٍ مُبِینٍ را قرائت کرد و فرمود: «این آیه در مورد حضرت علی نازل شده است». (۲)
روایت سوم) ابوالجارود نقل می‌کند: امام باقر از پدرش از جدّش روایت فرمود: هنگامی‌که این آیه: وَکُلَّ شَیْءٍ أحْصَیْنَاهُ فِی إِمَامٍ مُبِینٍ بر پیامبر نازل شد، ابوبکر و عمر از جای خود برخاستند و گفتند: «ای رسول خدا! إِمَامٍ مُبِینٍ، همان تورات است»؟ پیامبر فرمود: «خیر». آن دو گفتند: «آیا انجیل است»؟ باز پیامبر فرمود: «خیر». آن‌ها پرسیدند: آیا قرآن است»؟ پیامبر فرمود: «خیر». در همان لحظه، علی وارد شد و پیامبر (فرمود: «این همان إِمَامٍ مُبِینٍ است؛ او امامی است که خداوند تبارک‌وتعالی، علم همه‌ی اشیاء را در او جمع کرده است». (۳)
روایت چهارم) عمار بن یاسر گوید: در بعضی از جنگ‌ها خدمت حضرت علی (علیه السلام) بودم، به صحرایی رسیدیم که پُر از مورچه بود، عرض کردم: یا امیرالمؤمنین! آیا کسی را از بندگان خدا می‎شناسی که عدد این مورچه‌ها را بداند چند تا هستند؟ حضرت فرمود: اری، ای عمار! مردی را می‎شناسم که عدد این مورچه‌ها را می‎داند چند تا هستند چندتا از آن‌ها نر و چندتا ماده‌اند.
عرض کردم: آن مرد کیست؟ حضرت فرمود: عمار! در سوره «یس» نخوانده‌ای «وکل شیء احصیناه فی امامٍ مبین» عرض کردم: آری، سرورم خوانده‌ام! حضرت فرمود: من همان امام مبینم. (۴)
از طرفی در اکثر تفاسیر آمده است که منظور از «امام مبین» لوح محفوظ است که که همه اعمال و همه موجودات و اتفاقات عالم در آن ثبت و شمارش شده است.
حال سوال اینجاست که آیا میان قول تفسیری مشهور و روایاتی که امیرالمومنین (علیه السلام) را به عنوان مصداق این آیه معرفی کرده است، تعارضی وجود دارد؟ پاسخ این است که اگر دقیق نگاه کنیم تعارضی نیست. در تفسیر نمونه در وجه جمع میان قول مفسران و روایات اینچنین آمده است که: «با کمی دقت روشن می‌شود که این گونه روایات منافاتی با تفسیر« امام مبین» به «لوح محفوظ» ندارد، زیرا قلب پاک پیامبر ص در درجه اول و قلب وسیع جانشین او در درجه بعد آیینه‌هایی است که لوح محفوظ را منعکس می‌کند، و قسمت عظیمی از آنچه در لوح محفوظ است از سوی خدا به آن الهام می‌گردد، به این ترتیب نمونه‌ای از «لوح محفوظ» می‌باشد، و بنا بر این اطلاق «امام مبین» بر آن مطلب عجیبی نیست، چرا که فرعی است که از آن اصل گرفته شده، و شاخه‌ای است که به آن ریشه باز می‌گردد.» (۵)
بنابراین قلب مقدس حجت خدا و به ویژه امیرمومنان (علیه السلام) که محل انعکاس لوح محفوظ الهی است، مصداق «امام مبین» در این آیه‌ی شریفه می‌باشد.

(۱) تفسیر الصافی، ج۴، ص ۲۴۷
(۲) تأویل الآیات الظاهرة، ص۴۷۷
(۳) أمالی صدوق، ص ۱۷۰
(۴) فضائل ابن شاذان، ج۱، ص ۹۴
(۵) تفسیر نمونه، ج۱۸، ص: ۳۳۶