امتحان، سنت همیشگی و جاودان الهی

﴿أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُونَ﴾ (2)﴿وَلَقَدْ فَتَنَّا الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَلَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ صَدَقُوا وَلَيَعْلَمَنَّ الْكَاذِبِينَ﴾ (3)
ترجمه) آيا مردم پنداشتند كه تا گفتند ايمان آورديم رها مى ‏شوند و مورد آزمايش قرار نمى‏ گيرند(2) و به يقين كسانى را كه پيش از اينان بودند آزموديم تا خدا آنان را كه راست گفته‏ اند معلوم دارد و دروغگويان را [نيز] معلوم دارد(3)
امتحان، سنت همیشگی و جاودان الهی
خداوند در جای جای قرآن از امت های پیشین و امتحاناتی که از آنان به عمل آمده است سخن گفته است. ما مسلمانان ممکن است این توهم را پیدا کنیم که این امتحانات و عذاب ها، فقط مخصوص امت های گذشته بوده است و ما مسلمانان که به خدا و پیامبرش ایمان آورده ایم، دیگر مثل امت های گذشته مورد امتحان و در صورت مردود شدن، مورد عذاب قرار نخواهیم گرفت.خداوند در آیه ی دوم سوره ی مبارکه ی عنکبوت درصدد پاک کردن این توهم از ذهن ماست.خدای متعال به ما تذکر می دهد که سنت امتحان، سنت همیشگی و جاوید درآفرینش است و تاریخ انقضا ندارد و مختص افراد و امت های خاصی نیست.هیچ فرد و جامعه ای نمی تواند بگوید که از این مرحله به بعد دیگر مورد امتحان قرار نخواهد گرفت بلکه امتحان چیزی است که تا پای مرگ همراه انسان خواهد بود.
در ادامه خداوند در آیه ی سوم به توهم دیگری اشاره می کند و آن این است که قبل از این که خدا از انسان ها آزمون بگیرد، همه ادعا دارند که برترین و مومن ترین و فداکار ترین انسان ها هستند اما بعد از گرفتن امتحان است که راست و دروغ بودن ادعای افراد مشخص می گردد. در حقیقت هدف از امتحان گرفتن هم مشخص شدن عیار انسان ها و راست و دروغ بودن ادعایشان در این دنیاست. وگرنه خداوند که آگاه به ذات همه چیز است به درستی و نادرست بودن ادعای ما آگاهی دارد اما صحت و کذب ادعا با امتحان گرفتن برای ما خود ما و برای دیگران مشخص می گردد.